Nadir bir mutasyonun Alzheimer’ a olumlu etkisi

Nadir bir genetik mutasyon, kalıtsal bir Alzheimer’a sahip olan hastayı yıllar boyunca hastalıktan korudu. Üstelik hasta bu korunmaya sahip olan ikinci kişi olarak da tarihe geçti. Nature Medicine’ a göre bu mutasyon beyni koruyarak hastalığın gerçekleşmesini engellemiş olabilir. Alzheimer’ın tüm türleri için ise yeni tedavilere yol gösterebilir. Bazı araştırmacılara göre ise bu gelişmeye sevinmek için henüz erken.

GÖRSEL1 Sağlıklı beyin (sol yarım küre) ve Alzheimer'a yakalanmış beynin (sağ yarım küre)

Bu mutasyon Alzheimer’ın nadir görülen kalıtsal çeşidine neden olan PSEN1 geni üzerinde gerçekleşiyor ki bu gen hem kadın hem de erkeklerde bulunuyor. Biri kadın biri erkek olmak üzere bilinen iki veri ise aynı Kolombiyalı aileden geliyor. Ailevi Alzheimer hastaları bilinene göre 40’lı yaşlarda belirt vermeye başlıyor. Verilerine sahip olunan hastalarda kadın 70’li yaşlarına kadar, erkekte 67 yaşında hala sağlıklı kalmaya devam ediyordu. Uzmanlar bu durumu mutasyona uğrayan gen tarafından korunmalarına yordu.

Kadının Alzheimer ile bağlantılı olan APOE geninde koruyucu bir mutasyonu vardı. Bu mutasyon Christchurch variantı olarak biliniyor. Yeni çalışmada tanımlanan mutasyon ise RELN genindeydi. Sepulveda-Falla ve meslektaşları yaptıkları çalışmalardan sonra bu yeni mutasyona RELN-COLBOS adını verdi. Erkek hasta başka nedenlerle vefat ettiğinde ailesi çalışmalara katı sağlamak için beynini bağışladı.

GÖRSEL2. Amilod plak görüntüsü

Bunun sonucunda araştırmacılar incelemelerinde amilod plakların her iki hastanın beyninde de bol miktarda bulunduğunu gözlemledi fakat kadın hastada tau yumaklarının (alzheimera neden olan protein kümeleri) düşük seviyede olduğunu belirtti. Buna bağlı olarak araştırmacılar kadın hastayı koruyanın tau yumakları olduğunu

düşündüklerini dile getirdiler. Fakat erkek hastada tau oluşumundan, özellikle Alzheimer’dan en çok etkilenen bölgelerden biri olan entorinal kortkes başta olmak üzere, bazı beyin bölgelerinin kurtulduğunu buldu. İki vaka arasındaki bu tau oluşum farkı, iki koruyucu genin beyinde aktif olduğu yerlerden kaynaklanmaktaydı.

GÖRSEL3. Beyin hücresi içerisindeki Tau Yumruları

Yetişkinlerde RELN geni entorhinal kortkes dahil birkaç yerde aktiftir. APOE geni ise her yerde aktif bulunur. Farklı genleri etkilemesine rağmen her iki mutasyon da hücrelerde aynı moleküllere bağlanan proteinleri üreterek tau yumaklarının oluşumunu azaltmıştı. Sepulveda-Falla ve meslektaşları farelere RELN-COLBOS mutasyonunu aktarıp tau oluşumunu engellediğini gözlemleyerek bu düşünceyi pekiştirdi. Araştırmacılar bu mutasyon mekanizmasının tüm Alzheimer türlerini ortadan kaldırmayı amaçlayan tedavi yöntemlerinde kullanılabileceğini söylüyor.

REFERANS:

Makin, S. (2023, May 15). A rare mutation helped one man stave off Alzheimer’s for decades. ScienceNews. https://www.sciencenews.org/article/rare-mutation-alzheimers-gene